Appingedam – Woensdagmiddag 30 september zijn in Appingedam 22 struikelstenen onthuld ter herdenking van de Joodse inwoners van Appingedam die door de nazi’s zijn vermoord. Na een welkomstwoord van wethouder Annalies Usmany bij het Joods monument aan de Broerstraat werd er naar het eerste adres gewandeld.
De stenen werden onthuld bij de woningen van de Joodse families Kroon, Creveld en Hart die daar in de oorlog hebben gewoond. De stenen werden zichtbaar gemaakt door het wegvegen van zand, nabestaanden vertelden daar over het leven van hun vermoorde familieleden.
De stenen werden gelegd ter nagedachtenis van de volgende personen:
Samuel, Reina, Saartje en David Salomon Creveld Solwerderstraat 24
Andries, Johanna en Raphaël Hart Bolwerk 22
Eliëzer, Rozetta, David, Sara Kroon en David Levitus Kniestraat 7
Izaak en Elisabeth Kroon Cornelis Albertsstraat 5
Joseph, Rosaline en Izaäk David Kroon Dijkstraat 25
Mannes en Rachel Kroon Koningstraat 19
Samuel, Henni Irma en Jozeph Kroon Koningstraat 20
De Joodse gemeenschap van Appingedam
De Joodse gemeenschap van Appingedam dateert al van de late middeleeuwen en is daarmee een van de oudste van Nederland. Ze was aanvankelijk klein, maar groeide gestaag tot tegen de tweehonderd leden eind 19e eeuw. Daarna vond er weer een daling plaats, vooral door het vertrek van veel jongeren, tot ruim honderd in 1930. De eerste synagoges waren niet meer dan een huiskamer. Die werden te klein en begin 19e eeuw werd de synagoge aan de Broerstraat gebouwd. Veel Joodse Damsters waren werkzaam als veehandelaar, slachter en slager. Zeker in de 19e en eerste helft van de 20e eeuw kende Appingedam een bloeiend Joods cultureel maatschappelijk leven, met onder meer verenigingen voor toneel, liefdadigheid en armenzorg.
Joodse slachtoffers nazi-regime
Medio 1942, toen de deportaties begonnen, had Appingedam 82 Joodse inwoners. Slechts zes van hen overleefden de oorlog. De andere 76 inwoners zijn allen in de vernietigingskampen in Auschwitz en Sobibor om het leven gebracht. De jongste – Izaäk David Kroon – was nog geen anderhalf, de oudste – Sina Sleutelberg-Bamberger – was 82 jaar. Op 10 juli 1942 werden de eerste Joodse inwoners van Appingedam naar Westerbork gedeporteerd, waaronder twee jongens van 18 jaar: Izak Akker en David Salomon Creveld. Vanaf het najaar 1942 tot het voorjaar 1943 volgden nog 7 deportaties. Als laatsten werden in april 1944 Andries en Johanna Hart en hun zoon Raphaël gedeporteerd, na verraad op hun onderduikadres.